![]() Please Wait |
1- سختپوشی چیست؟
قطعات فلزی اغلب نه به دلیل شکستگی، بلکه در اثر خراش، ضربه، تماس فلز با فلز یا هر نوع سایش دیگری که باعث از دست دادن ابعاد و عملکرد آنها میشود، کارایی مورد نظر خود را از دست میدهند. سختپوشی که با عنوان سختکاری سطحی نیز شناخته میشود، به معنی لایهنشانی یک فلز جوش مقاوم در برابر سایش روی سطح قطعه با استفاده از جوشکاری و برای افزایش طول عمر قطعه میباشد. فلز جوش میتواند به صورت یک سطح کامل یا تحت یک الگو، مانند الگوی مشبک، الگوی جناغی یا الگوی نقطهای و ... اعمال شود.
سختپوشی برای بسیاری از صنایع برای محافظت از تجهیزاتی که در معرض سایش و خراش هستند اهمیت فزایندهای پیدا میکند. محصولات شرکت توسعه فناوری نماد در صنایع مختلفی از جمله، صنایع معدن، سیمان، فولاد، شیشه و سرامیک، ریختهگری، راهسازی، نسوز و ... قابل استفاده هستند. افزایش عمر قطعات تحت سایش باعث صرفهجویی مالی و بهبود بهرهوری میشود. از سختپوشی میتوان برای بازسازی قطعاتی که پیشتر در معرض سایش قرار گرفتهاند و عمر مفید خود را از دست دادهاند و یا در ساخت قطعات جدید برای بهبود عمر آنها قبل از شروع سرویس، استفاده کرد.
سختپوشی به صورتهای زیر اعمال میشود:
2- کدام فلزات پایه میتوانند سختپوشی شوند؟
معمولا فولادهای کربنی و کم آلیاژ با کربن کمتر از 1 درصد میتوانند سختپوشی شوند. فولادهای کربن متوسط و کم آلیاژ بسیار رایج هستند زیرا استحکام بالاتر و مقاومت سایشی بهتری نسبت به فولادهای نرم دارند. آلیاژهای با کربن معادل بالا ممکن است به اعمال لایه بافر یا میانی خاص و یا پیشگرم قبل از جوشکاری نیاز داشته باشند.
فلزات پایه زیر را میتوان با در نظر گرفتن شرایط سختپوشی کرد:
انواع مختلف فولادهای کربنی و کمآلیاژ برای تولید تجهیزات و قطعات یدکی استفاده میشوند. ترکیب شیمیایی و ریزساختار این فولادها باید برای تعیین شرایط جوشکاری و انتخاب دمای پیشگرم و دمای بینپاسی در نظر گرفته شود. با افزایش محتوای آلیاژ، نیاز به پیشگرمایش و پسگرمایش از اهمیت بیشتری برخوردار میشود.
به عنوان مثال، فولاد 4130 به طور کلی نیاز به پیشگرمایش 200 درجه سانتیگراد دارد. فولادی که برای ریل استفاده میشود، به طور معمول کربن بالاتری دارد و به حداقل پیشگرمایش 315 درجه سانتیگراد تا 370 درجه سانتیگراد نیاز دارد. فولاد منگنز دار نیازی به پیشگرمایش ندارد و باید اقدامات لازم برای حفظ حرارت کلی فلز پایه زیر دمای 260 درجه سانتیگراد انجام گیرد.
3- متداولترین فرآیندهای جوشکاری مورد استفاده برای اعمال سختپوشی چیست؟
به ترتیب متدوال بودن، فرآیندهای جوشکاری زیر استفاده میشود:
تجهیزات و منابع تغذیه بسیار متنوعی در بازار وجود دارد. روند فعلی به سمت استفاده از فرآیندهای جوشکاری نیمه خودکار و خودکار با استفاده از FCAW و GMAW است. GMAW با استفاده از سیم تو پر یا سیمجوش توپودری فلزی باید با یک گاز محافظ استفاده شود، در حالی که FCAW از سیمهای جوشکاری استفاده میکند که بدون گاز و یا با محافظ گاز استفاده میشوند. جوشکاری اکترود دستی با الکترودهای دارای پوشش فلاکس هنوز هم بسیار متداول است.
4- با تعداد زیاد فرآیندهای جوشکاری موجود، کدام یک مقرون به صرفه هستند؟
عوامل زیادی بر اقتصاد سختپوشی تأثیر میگذارند، اما یک عامل اصلی نرخ لایهنشانی است. جدول زیر نرخ لایهنشانی تخمینی را برای هر فرآیند نشان میدهد. بیشترین نرخ لایهنشانی برای جوشکاری با استفاده از سیمجوشهای توپوری است. نرخ لایهنشانی بالا، باعث افزایش سرعت جوشکاری و در نتیجه افزایش بهرهوری فرایند ساخت و تعمیرات میشود. سیمجوشهای توپودری نانوساختار تولیدی شرکت نماد با بازدهی لایهنشانی بیش از 90 درصد در کنار خواص منحصربهفرد بهترین گزینه برای صنایع جهت افزایش بهرهوری و همچنین کاهش هزینههای تعمیرات و نگهداری به شمار میروند.
روش |
نرخ لایهنشانی (kg/hr) |
FCAW |
16 تا 50 |
GMAW |
10 تا 24 |
SMAW |
6 تا 10 |
SAW |
16 تا 50 |
GTAW |
6 تا 10 |
OFW |
10 تا 20 |
5- سایش اصطلاحی فراگیر است. آیا میتوان آن را به دستههای کنترلپذیرتری تقسیم کرد؟
بله. دستهبندیهای مختلفی از سایش وجود دارد و متداولترین حالتهای سایش به شرح زیر است (درصدها تخمینی از سایش کل است):
اکثر قطعات از یک حالت سایش، مانند ضربه از کار افتاده نمیشوند، بلکه ترکیبی از حالتها مانند خراش و ضربه در سایش و تخریب قطعه نقش دارند. به عنوان مثال، یک ناخنی باکت معدنکاری به طور معمول در معرض سایش خراشان و ضربه قرار میگیرد و بسته به نوع مادهای که استخراج می شود (سنگ نرم یا سخت)، ممکن است یک نوع سایش بیش از دیگری غالب باشد. انتخاب محصولات سختپوشی میتواند چالشبرانگیز باشد و توجه ویژه به شرایط کاری قطعه در انتخاب گرید مناسب برای سختپوشی تعیین کننده است.
رایجترین انواع سایش:
الف) سایش خراشان: زمانی اتفاق میافتد، که موادی مانند دانه، خاک یا ماسه، زغال سنگ یا مواد معدنی روی سطح فلز بلغزند. سایش خراشان را میتوان به سایش کندگی، سایش آسیابی تحت تنش بالا یا سایش خراشی تحت تنش کم تقسیم کرد.
ب) سایش ضربهای: زمانی اتفاق میافتد، که جسمی با جسم دیگری برخورد میکند، مانند قطعات سنگشکن یا چرخ واگن ریلی که روی یک گذرگاه منگنزی میچرخد و در نتیجه مواد یا ورقها پوسته پوسته میشوند.
پ) سایش فلز به فلز یا چسبان: این نوع سایش زمانی اتفاق میافتد، که دو سطح فلزی تحت فشار روی هم میلغزند و در اثر گرمای اصطکاک، شرایط جوشکاری میکروسکوپی ایجاد میکنند. به طور کلی، در محلهای بدون روانکاری یا خشک رخ میدهد.
6- آیا راه مناسبی برای دستهبندی آلیاژهای سختپوشی وجود دارد؟
بله. آلیاژهای پایه آهن را میتوان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد:
7- بسیاری از آلیاژهای سختپوشی ترک میخورند. آیا این طبیعی است؟
بسته به گرید انتخاب شده برای جوشکاری برخی از آلیاژها، هنگام خنک شدن تا دمای متوسط، دچار ترکهای عرضی در گرده جوش میشوند؛ این ترکها به جهت آزادسازی تنش موجود در زمینه سخت ایجاد میشوند.
8- ترک خوردگی تنشی چیست؟
ترک خوردگی تنشی یا Check Cracking بیشتر در گریدهای کاربیدی میدهد و میتوان آن را به عنوان ترکهایی که عمود بر طول پاس جوش هستند، شناسایی کرد. فاصلهی آنها به طور معمول از 8 میلیمتر تا 50 میلیمتر از یکدیگر است و در نتیجه تنشهای زیاد ناشی از انقباض فلز جوش هنگام سرد شدن رخ میدهند.
ترکها در ضخامت پاس جوش منتشر میشوند و تا زمانی که فلز زیرلایه شکننده نباشد در مرز گرده و ریزلایه متوقف میشوند. در مواردی که زیرلایه سخت یا شکننده است، باید یک لایه بافر از یک فلز جوش نرمتر و چقرمهتر انتخاب شود. گریدهای آستنیتی انتخاب خوبی برای استفاده به عنوان لایه میانی یا بافر هستند.
9- سختپوشی کاربید کروم چیست؟
به طور کلی، اینها آلیاژهای پایه آهن هستند، که حاوی مقادیر زیادی کروم (بیش از 15 درصد) و کربن (بیش از 3 درصد) هستند. این عناصر، کاربیدهای سخت (کاربیدهای کروم) را تشکیل میدهند، که در برابر سایش مقاومت میکنند. لایههای جوش اغلب ترک مویی یا ترک تنشی میخورند، که به تنشزدایی تنشهای ناشی از جوشکاری کمک میکند.
به طور کلی، مقاومت به سایش با افزایش مقدار کربن و کروم افزایش مییابد. این آلیاژها همچنین ممکن است، حاوی عناصر دیگری باشند، که میتوانند کاربیدها یا بوریدهای دیگری را تشکیل دهند، که به افزایش مقاومت در برابر سایش در کاربردهای با دمای بالا کمک میکند. به طور کلی جوشکاری این آلیاژها به دو یا سه لایه محدود میشود.
10- کاربید پیچیده چیست؟
کاربیدهای پیچیده عموماً با رسوبات کاربید کروم همراه هستند، که دارای نایوبیوم، مولیبدن، تنگستن یا وانادیوم هستند. این عناصر در کنار کربن کاربیدهای خود را تشکیل میدهد و یا با کروم موجود کاربیدهای پیچیده را تشکیل میدهند. این کاربیدها میتوانند شامل همه این عناصر یا فقط یک یا دو عنصر از موارد ذکر شده در کنار کربن باشند. وجود این کاربیدها در شرایط سایشی شدید و همچنین بهبود مقاومت به سایش در دمای بالا بسیار موثر است.
11- کاربید موجود در مارتنزیت چیست؟
این گریدها، آلیاژهایی مشابه فولاد ابزار با زمینه مارتنزیتی همراه با کاربیدهای ریز و پراکنده متعددی از تیتانیوم، نیوبیوم، وانادیوم یا عناصر دیگر هستند. این گریدها، یک انتخاب عالی برای کاربردهایی هستند که به لایهنشانی بدون ترک خوردگی با مقاومت به سایش خوب نیاز دارند. از آنجایی که این آلیاژها ترک نمیخورند، جوشکاری آنها برای تعمیرات و استفاده مجدد از قطعه، آسانتر است.
12- منظور از الگوی سختپوشی چیست؟
هنگام کار در زمین سنگی، سنگ معدن یا سرباره، هدف این است، که خاک را روی سطح به دام نیفتد، بلکه هدف محافظت از سطح زیرین در برابر سایش خراشان ناشی از حرکت سنگها روی سطح است. این کار را میتوان با اعمال یک سری رَج یا مهرههای جوش موازی با جریان مواد مانند ریل انجام داد. این کار از تماس خاک سنگی با سطح جلوگیری میکند.
هنگامی که در خاک یا ماسه کار میکنید، مهرههای جوش سخت را با فاصله از 4/6 میلیمتر تا 38 میلیمتر و عمود یا مخالف جهت جریان یک ماده ساینده اعمال کنید. فشرده سازی مواد بین مهرههای جوش برای ماسهها و خاکهای ریزدانه به خوبی عمل میکند.
یک الگوی نقطهای را روی مناطقی که سایش شدیدی نمیبینند، اما در معرض ساییدگی هستند، یا زمانی که دسترسی به مناطق جوش سخت است، اعمال کنید. الگوی نقطهای همچنین روی فلزات پایه نازک استفاده میشود، زمانی که اعوجاج و تابخوردگی ممکن است ناشی از گرم شدن بیش از حد فلز پایه باشد.
هنگام کار در خاک با مقداری رس، هدف استفاده از الگوی سختپوشی این است که خاک را روی سطح محبوس میکند و لایههایی از خاک محبوس را تشکیل میدهد، که از سطح زیرین محافظت میکند. بهتر است این کار با یک الگوی ضربدری یا وافل انجام شود. این الگو زمانی که ترکیبی از خاک ریز و درشت وجود دارد نیز به خوبی جواب میدهد.
13- آیا میتوان از مقادیر سختی برای پیشبینی مقاومت سایشی استفاده کرد؟
خیر، این ایده خوبی نیست. یک آلیاژ مارتنزیتی و یک آلیاژ کاربید کروم میتوانند سختی یکسانی داشته باشند، به عنوان مثال HRC 58، و عملکرد بسیار متفاوتی در شرایط سایشی یکسان داشته باشند. آلیاژ کاربید کروم مقاومت سایشی بهتری نسبت به آلیاژ مارتنزیتی ایجاد میکند. ریزساختار متالورژیکی معیار اندازهگیری بهتری است، اما همیشه در دسترس نیست.
تنها زمانی میتوان از سختی برای پیشبینی سایش استفاده کرد که آلیاژهای مورد ارزیابی در یک خانواده باشند. به عنوان مثال، در خانواده مارتنزیتی، آلیاژ HRC 55 مقاومت سایشی بهتری نسبت به آلیاژ HRC 35 خواهد داشت. این امر ممکن است، در خانواده آستنیتی یا کاربید فلزی وجود داشته باشد یا نداشته باشد. باز هم شما باید ریزساختار را در نظر بگیرید.
14- اگر سختی قابل اعتماد نیست، پس مقاومت به سایش چگونه اندازهگیری میشود؟
این بستگی به نوع سایش دارد، در مورد سایش خراشان آزمون چرخ لاستیکی شن و ماسه خشک ASTM G65 به طور گسترده استفاده میشود. اساساً این آزمونی است، که در آن نمونه قبل و بعد از آزمایش وزن میشود و نتیجه به طور معمول بر حسب گرم کاهش وزن یا کاهش حجم بیان میشود.
یک نمونه در برابر یک چرخ لاستیکی در حال چرخش با نیروی معلوم برای تعدادی دور تنظیم شده نگه داشته میشود. نوع خاصی از ماسه که به دقت دانهبندی میشود، بین نمونه و چرخ لاستیکی ریخته میشود. این آزمون سایش خراشان را شبیه سازی میکند و از اعداد به عنوان دستورالعمل در انتخاب مواد استفاده میشود.
15- در سختپوشی GMAW از چه نوع گازی استفاده میشود؟
نفوذ و رقت کم از اهداف اصلی در سختپوشی هستند، بنابراین آرگون خالص و مخلوط آرگون با اکسیژن یا دی اکسید کربن به طور کلی نتیجه مطلوب را ایجاد میکند. شما همچنین میتوانید از دی اکسید کربن خالص استفاده کنید.
16- انتقال گلولهای یا کروی چیست و چرا مهم است؟
سیمهای جوشکاری انتقال اسپری یا انتقال کروی (گلولهای) فلز مذاب را در سراسر قوس جوش ایجاد میکنند. انتقال اسپری، پاشش قطرات ریز فلز مذاب است و میتوان آن را به عنوان انتقالی با صدای نرم توصیف کرد. این سیمها برای کاربردهای اتصال که شما نیاز به نفوذ خوب دارید، مطلوب هستند.
انتقال کروی یا گلولهای، قطرات یا گلولههای بزرگتر فلز مذاب را پخش میکنند. این نوع انتقال باعث افزایش نفوذ و رقت کم میشود که برای سختپوشی بسیار مناسب است. این نوع انتقال دارای قوس پر سر و صداتر است و به طور کلی سطح پاشش بالاتری نسبت به سیمهای با انتقال اسپری دارد. پارامترهای جوشکاری مانند بیرونزدگی سیم از سر نازل، گاز (در صورت وجود)، آمپر و ولتاژ میتوانند بر اندازه گلوله و انتقال آن تأثیر بگذارند. سیمهای بدون گاز یا خود محافظ همگی دارای انتقال کروی یا گلولهای هستند.
17- آیا قطعات قبل از سختپوشی باید پیشگرم شوند؟
ترک خوردگی در ناحیه متاثر از حرارت همیشه در هنگام جوشکاری فولادهای کم آلیاژ و پر کربن و قطعات تحت تنش شدید یا قطعات با اشکال پیچیده یک نگرانی است. به عنوان یک قاعده کلی، تمام قطعات باید حداقل در دمای اتاق جوش داده شوند. شما باید دمای پیشگرم و بین پاسی بالاتری را بر اساس ترکیب شیمیایی فلز پایه و محصول سختپوشی مورد استفاده انتخاب کنید. فولادهای پر کربن به پیشگرم نیاز دارند. به عنوان مثال، فولاد ساخته شده از 4130 به طور کلی نیاز به پیشگرم 200 درجه سانتیگراد دارد. فولاد ریل به طور معمول پرکربن است و به حداقل پیشگرم درجه سانتیگراد تا 370 درجه سانتیگراد نیاز دارد.
فولاد منگنزی و برخی از فولادهای زنگ نزن نیازی به پیشگرمایش ندارند و دمای جوشکاری باید تا حد امکان پایین نگه داشته شود. در واقع، باید اقداماتی برای حفظ دمای فلز پایه منگنز زیر 260 درجه سانتیگراد انجام شود.
18- چه زمانی از آلیاژ سختپوشی کبالت یا نیکل استفاده می شود؟
آلیاژهای کبالت حاوی انواع زیادی کاربید هستند و برای سایش شدید در دماهای بالا مناسب هستند. آنها همچنین برای برخی از کاربردها مقاومت خوبی در برابر خوردگی دارند. سختی لایه جوش از HRC 25 تا HRC 55 متغیر است.
آلیاژهای پایه نیکل میتوانند حاوی بوریدهای کروم باشند، که در برابر سایش مقاومت میکنند. آنها میتوانند به ویژه در اتمسفرهای خورنده و دماهای بالا هنگامی که سایش شدید و پیچیده است، خوب عمل کنند.
19- چرا برخی از محصولات سختپوشی به دو یا سه لایه محدود میشوند؟
کاربید کروم یا کاربیدهای پیچیده به طور کلی در تعداد لایههای قابل اعمال محدود هستند. ماهیت شکننده کاربیدهای فلزی منجر به ترک خوردگی مویی میشود و با اعمال لایههای متعدد، تولید تنش ادامه مییابد و در ریشه ترکهای مویی متمرکز میشود و منجر به ادامه و رشد ترک میشود تا زمانی که جدایش یا پوسته پوسته شدن بین فلز اصلی یا بافر و لایه سختپوشی ایجاد شود.
با روشهای صحیح، آلیاژهای سختپوشی مارتنزیتی را میتوان در چندین لایه اعمال کرد. محصولات سختپوشی منگنز آستنیتی را میتوان در لایههای نامحدود اعمال کرد.حتماً توصیههای سازنده را در مورد تعداد لایهها دنبال کنید. در صورت نیاز به لایههای بیشتری باید از بافر یا آلیاژ بیلدآپ قبل از اعمال لایه سختپوشی استفاده کرد.
20- منظور از آلیاژ بیلدآپ یا بافر چیست؟
این آلیاژها از نظر سختی و استحکام شبیه به آلیاژ فلز پایه هستند و دو عملکرد اصلی دارند.
الف) آنها روی قطعات به شدت ساییده شده اعمال میشوند تا آنها را به ابعاد اولیه برگردانند و در اغلب موارد باید پس از جوشکاری امکان استفاده از ماشینکاری وجود داشته باشد. محدوده سختی این آلیاژها از HRC 30 تا HRC 45 است.
ب) درصورت مستعد بودن زیرلایه به ترک، از آنها به عنوان یک بافر برای لایههای بعدی یک رسوب سختپوشی مقاوم در برابر سایش استفاده میشوند. اگر آلیاژ سختپوشی ترکهای مویی ایجاد میکند، مانند آلیاژ کاربید کروم، میتوان از یک محصول منگنزی چقرمه و یا آلیاژ زنگنزن آستنیتی به عنوان بافر برای کُند کردن و جلوگیری از نفوذ ترکهای مویی به فلز پایه استفاده کرد.
از یک الکترود فولاد نرم یا سیم، مانند 7018 هرگز نباید برای بیلدآپ یا به عنوان لایه بافر استفاده کرد. در حالی که محصولات جوشکاری فولاد نرم برای اتصال و ساخت عالی هستند، اما استحکام و سختی لازم برای پشتیبانی از سختپوشی را ندارند. یک لایه بافر فولاد نرم در زیر لایه سختپوشی فرو میریزد و باعث میشود که لایه سختپوشی پوسته پوسته شود و از بین برود.
21- آیا چدن میتواند سختپوشی شود؟
در برخی از موارد بله، اما باید دمای پیشگرمایش و بینپاسی در نظر گرفته شود. نیکل و محصولات نیکل-آهن به طور معمول برای جوشکاری چدن مناسب هستند. این محصولات تحت تأثیر محتوای کربن فلز اصلی قرار نمیگیرند و شکلپذیر میمانند و میتوان تا چندین لایه آنها را اعمال کرد. در صورت نیاز به محافظت بیشتر در برابر سایش، محصولات کاربید فلزی میتوانند به خوبی روی لایه بیلدآپ نیکل یا نیکل-آهن اعمال شوند.
این سوالات متداول فقط برای آشنایی بیشتر با سختپوشی و موضوعات مرتبط با آن است. کارشناسان فنی شرکت توسعه فناوری نماد همواره آمادهاند تا به درک عمیقتر از سختپوشی کمک کنند و شما را در انتخاب محصول و فرآیند برای کاربرد خود یاری کنند.
واحد فروش: 56276627-021 واحد فنی: 57416087-021 دفتر مدیریت: 57416088-021 |
ایمیل: info@namadnanotech.com |
دفتر تهران: میرداماد، میدان مادر، خیابان شاه نظری، میدان شهید کاظمی، خیابان کوشا، خیابان توانبخشی، نبش خیابان مظفری، ساختمان ترمه، پلاک ٢/٢، طبقه ١، واحد ٣ |
کارخانه: تهران، بزرگراه آزادگان جنوب، بعد از سه راه فتح، احمد آباد مستوفی، خیابان انقلاب، خیابان شهید احسانی راد کد پستی: 3313193685 |